สะพานมิตรภาพไทย-ลาวแห่งที่ 2 ซึ่งเชื่อมแขวงสะหวันนะเขตของลาวกับจังหวัดมุกดาหารของไทย ได้มีพิธีเปิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 20 ธันวาคม 2549 และจะเปิดใช้สะพานในเดือนมกราคม 2550 สะพานแห่งใหม่นี้จะช่วยอำนวยความสะดวกในการเดินทางไป-มาของประชาชนและการขนส่งสินค้าระหว่างไทยกับลาว ส่งผลให้เกิดการขยายตัวทางการค้า การลงทุนและการท่องเที่ยวระหว่างไทยกับลาวมากยิ่งขึ้น ถือว่าสะพานมิตรภาพแห่งที่ 2 ช่วยสร้างความแข็งแกร่งในการเชื่อมโยงเศรษฐกิจภายใต้โครงการพัฒนาเศรษฐกิจตามแนวตะวันออกและตะวันตก (East-West Economic Corridor) ระหว่างลาว ไทย และเวียดนาม ผ่านเส้นทางถนนหมายเลข 9 ซึ่งขณะนี้กำลังขยายเครือข่ายของเส้นทางถนนระหว่างประเทศสายนี้ไปถึงพม่าด้วย นับเป็นปัจจัยที่สนับสนุนความร่วมมือทางเศรษฐกิจของภูมิภาคอินโดจีน และขับเคลื่อนเศรษฐกิจของลาวให้เติบโตต่อเนื่อง รวมทั้งกระตุ้นการค้าชายแดนไทย-ลาว ทางจังหวัดมุกดาหาร-สะหวันนะเขตด้วย
มูลค่าการค้าชายแดนไทย-ลาว เพิ่มขึ้นเฉลี่ยมากกว่า 30% ต่อปี ในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา ในช่วง 8 เดือนแรกของปี 2549 (ม.ค.-ส.ค.) มูลค่าการค้าชายแดนรวมระหว่างไทย-ลาว เพิ่มขึ้นราว 30% จาก 24,520 ล้านบาท ในช่วงเดียวกันของปี 2548 เป็น 32,083 ล้านบาท การส่งออกทางชายแดนของไทยไปลาวขยายตัวราว 21% เป็นมูลค่า 25,264.8 ล้านบาท ในช่วง 8 เดือนแรกของปีนี้ นับว่าการส่งออกชายแดนของไทยไปลาวชะลอลงเมื่อเทียบกับอัตราขยายตัวเฉลี่ยประมาณ 35% ต่อปี ระหว่างปี 2547-2548 เนื่องจากสินค้าส่งออกของจีนและเวียดนามที่ราคาถูกกว่าเข้ามาแย่งส่วนแบ่งตลาดของไทย อย่างไรก็ตาม คาดว่าการเปิดสะพานมิตรภาพแห่งที่ 2 จะช่วยกระตุ้นให้การส่งออกสินค้าชายแดนระหว่างไทย-ลาวเพิ่มขึ้นรวดเร็วในระยะต่อไป
ส่วนการนำเข้าทางชายแดนของไทยจากลาวในช่วงเดียวกันขยายตัว 86% จากมูลค่านำเข้า 3,658 ล้านบาท ในช่วง 8 เดือนแรกของปี 2548 เป็น 6,818 ล้านบาท นับว่าการนำเข้าสินค้าชายแดนจากลาวขยายตัวในอัตราสูงเมื่อเทียบกับอัตราเพิ่มเฉลี่ย 13% ต่อปีระหว่างปี 2547-2548 เนื่องจากไทยนำเข้าสินค้าแร่และผลิตภัณฑ์โลหะจากลาวเพิ่มขึ้นมากในช่วง 8 เดือนแรกของปีนี้ ทั้งนี้ ไทยเป็นฝ่ายเกินดุลการค้าชายแดนกับลาวมาโดยตลอด ในช่วง 8 เดือนแรกของปี 2549 ไทยเกินดุลการค้าชายแดนกับลาวเป็นมูลค่าราว 18,446 ล้านบาท เพิ่มขึ้น 1,242 ล้านบาท จากมูลค่าเกินดุล 17,204 ล้านบาทในช่วงเดียวกันของปี 2548
สำหรับการค้าชายแดนไทย-ลาวทางด่านมุกดาหาร-สะหวันนะเขตมีมูลค่ารวม 7,630 ล้านบาท ในช่วง 10 เดือนแรกของปี 2549 ไทยส่งออกไปลาวทางชายแดนนี้มูลค่า 5,356 ล้านบาท และนำเข้าเป็นมูลค่า 2,275 ล้านบาท ส่งผลให้ไทยยังคงเกินดุลการค้าชายแดนลาวเฉพาะที่จุดผ่านแดนนี้เป็นมูลค่าราว 3,080 ล้านบาท สินค้าเครื่องอุปโภคบริโภคเป็นสินค้าส่งออกที่ไทยส่งไปลาวมากที่สุดทางด่านมุกดาหาร-สะหวันนะเขต คิดเป็นสัดส่วน 23% ของการส่งออกทางชายแดนด้านนี้ทั้งหมดของไทยไปลาว สินค้าส่งออกสำคัญอื่นๆ ของไทยทางชายแดนนี้ เช่น สินค้าเชื้อเพลิง เครื่องจักรที่ไม่ใช้ไฟฟ้า เครื่องไฟฟ้าอุปกรณ์และส่วนประกอบ และวัสดุก่อสร้าง ส่วนสินค้าที่ไทยนำเข้าจากลาวทางด่านมุกดาหาร-สะหวันนะเขตมากที่สุด ได้แก่ สินค้าแร่ คิดเป็นสัดส่วนเกือบ 74% ของการนำเข้าของไทยจากลาวทั้งหมดรองลงมา ได้แก่ ไม้ ไม้แปรรูปและผลิตภัณฑ์ และเครื่องจักรไม่ใช้ไฟฟ้า
นอกจากสนับสนุนการค้าชายแดนไทย-ลาวแล้ว สะพานมิตรภาพไทย-ลาวแห่งที่ 2 ยังส่งเสริมการดำเนินงานของโครงการยุทธศาสตร์ความร่วมมือทางเศรษฐกิจอิระวดี-เจ้าพระยา- แม่โขง หรือ ACMECS (Ayeyawady-Chao Phraya-Mekong Economic Cooperation Strategy) ที่สนับสนุนโครงการก่อสร้างถนนและสะพานเชื่อมประเทศสมาชิก ACMECS 5 ประเทศ (ไทย กัมพูชา ลาว พม่า และเวียดนาม) ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยให้การค้าชายแดนของประเทศสมาชิกขยายตัวอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ สะพานมิตรภาพแห่งที่ 2 ยังอำนวยความสะดวกในการเดินทางท่องเที่ยวไป-มาระหว่างไทยกับลาวให้ขยายตัวมากขึ้น เนื่องจากแขวงสะหวันนะเขตเป็นแขวงสำคัญด้านท่องเที่ยวแขวงหนึ่งของลาวและเป็นแขวงที่มีประชากรมากที่สุดของลาว
ปัญหาและอุปสรรคการค้าชายแดนไทย-ลาวที่ภาคเอกชนไทยควรระวังและภาครัฐควรช่วยสนับสนุนในการแก้ไขปัญหา ได้แก่ การค้านอกระบบตามแนวชายแดนไทย-ลาว ความเสียเปรียบของสินค้าส่งออกไทยที่ต้องแข่งขันกับสินค้าจากจีนและเวียดนามในลาวที่มีราคาต่ำกว่า เส้นทางคมนาคมในลาวที่ไม่สะดวก และความไม่แน่นอนของนโยบายการค้าระหว่างประเทศของลาว นอกจากนี้ ไทยควรระวังปัญหาคนลาวที่หลบหนีเข้ามาไทยทางชายแดนอย่างผิดกฎหมาย ซึ่งอาจก่อให้เกิดปัญหาแย่งงานคนไทย และปัญหาทางสังคมตามมา
หมายเหตุ
รายงานวิจัยฉบับนี้จัดทำเพื่อเผยแพร่ทั่วไป โดยจัดทำขึ้นจากแหล่งข้อมูลต่างๆ ที่น่าเชื่อถือ แต่บริษัทฯ มิอาจรับรองความถูกต้อง ความน่าเชื่อถือ หรือความสมบูรณ์เพื่อใช้ในทางการค้าหรือประโยชน์อื่นใด บริษัทฯ อาจมีการเปลี่ยนแปลงข้อมูลได้ตลอดโดยไม่ต้องแจ้งให้ทราบล่วงหน้า ทั้งนี้ผู้ใช้ข้อมูลต้องใช้ความระมัดระวังในการใช้ข้อมูลต่างๆ ด้วยวิจารณญาณตนเองและรับผิดชอบในความเสี่ยงเองทั้งสิ้น บริษัทฯ จะไม่รับผิดต่อผู้ใช้หรือบุคคลใดในความเสียหายใดจากการใช้ข้อมูลดังกล่าว ข้อมูลในรายงานฉบับนี้จึงไม่ถือว่าเป็นการให้ความเห็น หรือคำแนะนำในการตัดสินใจทางธุรกิจ แต่อย่างใดทั้งสิ้น