วิกฤติโลก...วิกฤติเรา ลด-แยกขยะ…ช่วยโลก ช่วยเรา

​

​       นักวิทยาศาสตร์จากสหภาพยุโรปได้มีการเปิดเผยงานวิจัยล่าสุดเมื่อ 10 ม.ค. 2565 โดยพบว่า ในช่วง 7 ปีที่ผ่านมา โลกได้ร้อนขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ โดยอุณหภูมิเฉลี่ยเพิ่มขึ้น 1.1-1.2 องศาเซลเซียส เมื่อเทียบกับในช่วงปี ค.ศ. 1850 โดยในปีที่แล้วนั้น มีการปล่อยก๊าซคาร์บอนได้ออกไซด์ (CO2) และ มีเทน (CH4) เข้าสู่ชั้นบรรยากาศสูงเป็นประวัติการณ์¹  ซึ่งผลิตภัณฑ์พลาสติกที่มีการใช้อย่างแพร่หลายนั้น ก็เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดภาวะโลกร้อนจากการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเข้าสู่ชั้นบรรยากาศของโลก โดยขยะพลาสติกนั้น จะก่อให้เกิดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ มีเทน และเอทิลีนในกระบวนการทำลายและการย่อยสลาย²

         ในช่วงที่สองปีที่ผ่านมานี้ ความนิยมในการบริการสั่งอาหารแบบส่งตรงถึงที่พัก หรือ Food Delivery เติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่อง ส่วนหนึ่งเกิดจากการแพร่ระบาดของโควิด-19 รวมถึงมาตรการ work from home
ที่ทำให้ประชาชนนิยมสั่งอาหารไปรับประทานที่บ้าน ซึ่งการขยายตัวของ Food Delivery ดังกล่าว มาพร้อมกับผลกระทบต่อปริมาณขยะพลาสติกที่เพิ่มสูงขึ้น จากข้อมูลของกรมควบคุมมลพิษ พบว่า ในช่วงเดือน ม.ค. – เม.ย. 2564 ปริมาณขยะได้เพิ่มขึ้นเป็น 9,600 ตัน/วัน จาก 8,800 ตัน/วัน เมื่อเทียบในช่วงเดียวกันของปีก่อนหน้า โดยอัตราการเกิดขยะพลาสติกเพิ่มขึ้นจาก 96 กรัม/คน/วัน ในช่วงก่อนการแพร่ระบาดของโควิดในปี 2562 เป็น 139 กรัม/คน/วัน³  ในปัจจุบัน หรือหากเทียบเคียงจำนวนชิ้นของขยะพลาสติก พบว่าอัตราเฉลี่ยได้เพิ่มขึ้นจาก 7 ชิ้น เป็น 9 ชิ้น⁴  ซึ่งขยะพลาสติกดังกล่าวสามารถนำกลับไปใช้ประโยชน์ได้เพียงร้อยละ 25 ของปริมาณขยะพลาสติกหลังการบริโภค⁵ 

         ศูนย์วิจัยกสิกรไทย ได้ประมาณการการขยายตัวของธุรกิจ Food Delivery ในปี 2565 อยู่ที่ร้อยละ 4.5 โดยมีมูลค่าสูงถึง 7.9 หมื่นล้านบาท⁶  ซึ่งการเติบโตของธุรกิจ Food Delivery ดังกล่าวนี้ อาจมาควบคู่กับขยะพลาสติกที่จะเพิ่มขึ้นในปี 2565 เป็นปริมาณสูงถึง 3,684 ล้านชิ้น⁷ หรือคิดเป็นน้ำหนักประมาณ 55,260 ตัน หรือเทียบเท่ากับน้ำหนักของช้างถึงจำนวน 13,815 เชือก⁸  ทั้งนี้ หากคิด Carbon Footprint หรือปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ที่เกิดขึ้นจากการใช้พลาสติกจำนวนดังกล่าว จะอยู่ที่ 331,560 ตัน⁹  และคาดว่าขยะพลาสติกจาก Food Delivery ที่จะไม่ได้นำกลับมาใช้ประโยชน์เนื่องจากไม่ได้รับการคัดแยกขยะจากต้นทางที่ถูกวิธี (สัดส่วนประมาณร้อยละ 75) มีมูลค่าสูงถึง 174 ล้านบาท¹⁰

         ทั้งนี้ ภาครัฐได้มีเป้าหมายในปี 2565 ที่จะลดปริมาณขยะมูลฝอยที่ส่งกำจัดร้อยละ 30 และเลิกใช้พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียว 4 ชนิด ได้แก่  (1) ถุงพลาสติกหูหิ้วแบบบาง ความหนาน้อยกว่า 36 ไมครอน (2) กล่องโฟม บรรจุอาหาร (3) แก้วพลาสติก ความหนาน้อยกว่า 100 ไมครอน และ (4) หลอดพลาสติก  และสนับสนุนการใช้วัสดุทดแทนที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม รวมทั้งส่งเสริมให้มีการนำพลาสติก 7 ชนิด กลับมารีไซเคิลเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) ได้แก่ (1) ถุงพลาสติกหูหิ้ว (2) บรรจุภัณฑ์ฟิล์มพลาสติกชั้นเดียว (3) ขวดพลาสติกทุกชนิด (4) ฝาขวด (5) แก้วพลาสติก (6) ถาด/กล่องอาหาร และ (7) ช้อน/ส้อม/มีดพลาสติก ซึ่งเป็นการดำเนินการภายใต้แผนปฏิบัติการด้านการจัดการขยะพลาสติก ระยะที่ 1 (พ.ศ. 2563 – 2565)¹¹   อย่างไรก็ดี การดำเนินการดังกล่าวของภาครัฐไม่ได้มีการออกเป็นกฎหมายหรือมาตรการบังคับใช้กับประชาชนดังเช่นในต่างประเทศ อาทิ ประเทศแถบสแกนดิเนเวีย สหภาพยุโรป ญี่ปุ่น หรือ จีน ที่มีมาตรการห้ามการใช้พลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง รวมถึงมาตรการในการคัดแยกขยะรีไซเคิลที่เข้มงวด ดังนั้น หากจะให้เกิดผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมในประเทศไทย ทุกภาคส่วนจะต้องตระหนักถึงปัญหาและร่วมมือกันแก้ไขอย่างจริงจัง โดยเฉพาะการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อลดปริมาณขยะและคัดแยกขยะอย่างถูกวิธี อันจะช่วยให้กระบวนการกำจัดขยะมีประสิทธิภาพและลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้อย่างยั่งยืน




----------------------------------------------------
^1/ https://www.reuters.com/markets/commodities/eu-scientists-call-action-greenhouse-gas-levels-hit-high-2021-2022-01-10//1
^2/ มีเทน (methane) มีคุณสมบัติที่ทำให้โลกร้อนขึ้นมากกว่าคาร์บอนไดออกไซด์มากกว่า 80 เท่า แต่จะอยู่ในชั้นบรรยากาศในระยะสั้นกว่าที่ 12 ปี ขณะที่คาร์บอนไดออกไซด์จะอยู่ในชั้นบรรยากาศได้กว่า 100 ปี  (อ้างอิงจาก https://www.sdgmove.com/2021/09/09/reducing-methane-emissions-the-fastest-way-to-reduce-global-warming/  และ https://www.unep.org/news-and-stories/story/double-trouble-plastics-found-emit-potent-greenhouse-gases)
^3/ https://www.thaipost.net/main/detail/106333
^4/ เทียบเคียงขยะพลาสติกเฉลี่ย 1 ชิ้นต่อ น้ำหนัก 15 กรัม (อ้างอิงจาก บุญชนิต ว่องประพิณกุล และ สุจิตรา วาสนาดำรงดี. (2564).
“ขยะพลาสติกจากการสั่งอาหารออนไลน์” สถานการณ์ปัญหาและแนวทางแก้ไข (ตอนที่ 1). วารสารสิ่งแวดล้อม, ปีที่ 25 (ฉบับที่ 1). http://www.ej.eric.chula.ac.th/content/6137/301)
^5/ ข้อมูลจากกรมควบคุมมลพิษ (https://www.pcd.go.th/garbage/มาตรการลด-และคัดแยกขยะมูลฝอยในหน่วยงานภาครัฐ-และการขับเคลื่อนการดำเนินงานลด-และคัดแยกขยะมูลฝอย-การฝึกอบรมการลด-และค/)
^6/ ศูนย์วิจัยกสิกรไทย, “Food Delivery ปี 2565 ขชยายตัวต่อเนื่อง ผู้ให้บริการแอพพลิเคชันรกพื้นที่ต่างจังหวัดขยายฐานลูกค้าใหม่” Current Issue ปีที่ 27 ฉบับที่ 3289 วันที่ 8 ธันวาคม 2564
^7/ ประมาณการโดยผู้วิจัย
^8/ เทียบเคียงน้ำหนักของช้าง 1 ตัว ที่ 4 ตัน
^9/ คิดเทียบ Carbon Footprint ของพลาสติก 1 ก.ก. ผลิต CO2 6 ก.ก. (https://stopplastics.ca/carbon-footprint-plastic)
^10/ คิดอัตราราคารีไซเคิลพลาสติกรวมเฉลี่ยที่ 3 บาทต่อ ก.ก. และขวดพลาสติกเฉลี่ยที่ 8 บาทต่อ ก.ก. (ราคา ณ 13 ม.ค. 65, http://www.wongpanit.com/print_history_price/1398)
^11/ https://www.pcd.go.th/pcd_news/15917/ และ https://www.pcd.go.th/publication/15038/

Scan QR Code