สถานการณ์ราคาปุ๋ยเคมีในตลาดโลกในปัจจุบันยังทรงตัวอยู่ในระดับสูง และคาดว่าในอีก 2 เดือนข้างหน้าราคาปุ๋ยเคมีจะปรับเพิ่มขึ้นอีกราวร้อยละ 20 และในบางสูตรที่เป็นแม่ปุ๋ยอาจปรับเพิ่มขึ้นมากกว่าร้อยละ 20 รวมทั้งยังมีการคาดการณ์ว่าราคาปุ๋ยเคมีนั้นมีแนวโน้มจะแพงต่อเนื่องไปอีก 2 ปี นับว่าราคาปุ๋ยเคมีพุ่งสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องอย่างไม่เคยเกิดขึ้นในประวัติศาสตร์ ประเด็นที่ต้องกังวลคือ ปุ๋ยเคมีเมื่อราคาเพิ่มอยู่ในเกณฑ์สูงแล้วโอกาสที่จะลดลงเป็นไปได้ยาก เนื่องจากจัดเป็นอุตสาหกรรมหนัก การขยายการผลิตต้องอาศัยเวลานานนับเป็นปีหรือหลายปี ไม่เหมือนกับสินค้าเกษตรที่เมื่อราคาอยู่ในเกณฑ์สูง จูงใจให้มีการขยายการผลิตได้ในฤดูกาลถัดไป ซึ่งเป็นช่วงเวลาสั้นๆเพียงแค่ 3-6 เดือน
ปัญหาราคาปุ๋ยแพงยังเป็นปัญหาใหญ่ของเกษตรกรไทย เนื่องจากโดยเฉลี่ยต้นทุนปุ๋ยเคมีคิดเป็นร้อยละ 19-20 ของต้นทุนการเพาะปลูกพืชทั้งหมด ดังนั้นการที่ราคาปุ๋ยเคมียังมีแนวโน้มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องส่งผลกระทบทำให้ต้นทุนการผลิตของเกษตรกรสูงขึ้น เกษตรกรจึงเสียโอกาสที่จะได้อานิสงส์จากการที่ราคาพืชผลอยู่ในเกณฑ์สูงในปัจจุบัน ปัญหาปุ๋ยเคมีราคาแพงจึงเป็นปัญหาที่ต้องเร่งแก้ไขเพื่อบรรเทาผลกระทบที่เกิดขึ้นกับเกษตรกรทั่วประเทศ
ไทยต้องพึ่งพิงการนำเข้าปุ๋ยเคมี ดังนั้นผู้ค้าปุ๋ยเคมีและเกษตรกรต่างได้รับผลกระทบจากราคาปุ๋ยเคมีที่เพิ่มขึ้น ซึ่งรัฐบาลมีการดำเนินมาตรการที่จะนำเข้าปุ๋ยเพื่อจำหน่ายโดยตรงให้กับเกษตรกร เพื่อเป็นการช่วยเกษตรกรบรรเทาปัญหาขาดแคลนปุ๋ย และเกษตรกรที่มีทุนน้อยในการซื้อปุ๋ย แต่ถือเป็นการช่วยเหลือเพียงช่วงระยะเวลาสั้น และการช่วยเหลืออยู่ในวงจำกัด นอกจากนี้ยังมีการส่งเสริมการใช้ปุ๋ยอินทรีย์เพื่อลดปริมาณการใช้ปุ๋ยเคมี ประเด็นในเรื่องการส่งเสริมให้มีการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ควบคู่ไปกับการใช้ปุ๋ยเคมีนั้นเป็นมาตรการที่ควรส่งเสริมและให้ความรู้ที่ถูกต้องกับเกษตรกร เนื่องจากปุ๋ยอินทรีย์มีข้อดีในการปรับโครงสร้างของดิน ทำให้ดินร่วนซุย และพืชสามารถนำธาตุอาหารสำคัญในปุ๋ยเคมีไปใช้ได้ดีขึ้น ทำให้ปริมาณการใช้ปุ๋ยเคมีลดลง โดยเงื่อนไขที่สำคัญคือ ต้องมีการวิเคราะห์ดินเพื่อการใช้ปุ๋ยเคมีที่ถูกต้อง และไม่สิ้นเปลืองที่จะใส่ธาตุปุ๋ยในที่ดินมีธาตุอาหารนั้นอยู่แล้ว
อย่างไรก็ตาม รัฐบาลและธุรกิจเอกชนที่เกี่ยวข้องควรส่งเสริมให้เกษตรกรไทยต้องเร่งปรับตัวให้อยู่ได้ในภาวะที่ปุ๋ยเคมีมีราคาแพง โดยการให้ความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องในการใช้ปุ๋ยเคมี ทั้งนี้มุ่งประเด็นการใช้อย่างมีประสิทธิภาพไม่สิ้นเปลืองโดยเปล่าประโยชน์ สำหรับการปรับตัวของผู้จำหน่ายปุ๋ยเคมี เมื่อนำเข้าแม่ปุ๋ยมาแล้ว ควรต้องมีการปรับสูตรการผลิตให้มีความหลากหลาย ซึ่งลูกค้า/เกษตรกรได้ประโยชน์ในการใช้ปุ๋ยสูตรธาตุอาหารต่ำที่เหมาะสมกับสภาพดินและพืชที่ปลูก นับเป็นการช่วยลูกค้า/เกษตรกรในการประหยัดเงิน ซึ่งเท่ากับเป็นการลดต้นทุนให้เกษตรกรในทางอ้อม นอกจากนี้ผู้จำหน่ายปุ๋ยเคมีนั้นมีส่วนสำคัญอย่างมากในการแนะนำ/อบรมเกษตรกรให้แยกได้ระหว่างปุ๋ยจริงและปุ๋ยปลอม ซึ่งจะเป็นการปกป้องเกษตรกรและปกป้องธุรกิจจำหน่ายปุ๋ยเคมี เนื่องจากในช่วงที่ราคาปุ๋ยเคมีอยู่ในเกณฑ์สูงนั้นปริมาณปุ๋ยปลอมก็เพิ่มขึ้นตามไปด้วย ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงทั้งผู้ประกอบการค้าปุ๋ยและเกษตรกรโดยทั่วไป
หมายเหตุ
รายงานวิจัยฉบับนี้จัดทำเพื่อเผยแพร่ทั่วไป โดยจัดทำขึ้นจากแหล่งข้อมูลต่างๆ ที่น่าเชื่อถือ แต่บริษัทฯ มิอาจรับรองความถูกต้อง ความน่าเชื่อถือ หรือความสมบูรณ์เพื่อใช้ในทางการค้าหรือประโยชน์อื่นใด บริษัทฯ อาจมีการเปลี่ยนแปลงข้อมูลได้ตลอดโดยไม่ต้องแจ้งให้ทราบล่วงหน้า ทั้งนี้ผู้ใช้ข้อมูลต้องใช้ความระมัดระวังในการใช้ข้อมูลต่างๆ ด้วยวิจารณญาณตนเองและรับผิดชอบในความเสี่ยงเองทั้งสิ้น บริษัทฯ จะไม่รับผิดต่อผู้ใช้หรือบุคคลใดในความเสียหายใดจากการใช้ข้อมูลดังกล่าว ข้อมูลในรายงานฉบับนี้จึงไม่ถือว่าเป็นการให้ความเห็น หรือคำแนะนำในการตัดสินใจทางธุรกิจ แต่อย่างใดทั้งสิ้น