การประกาศโซนนิ่ง : จุดเริ่มต้นสำคัญของการคุ้มครองพื้นที่เกษตรกรรม (มองเศรษฐกิจฉบับที่ 2624)

ประเทศไทยเป็นประเทศเกษตรกรรม ที่ดินจึงเป็นปัจจัยสำคัญและเป็นรากฐานของการผลิตทางการเกษตร ซึ่งจำเป็นต้องบำรุงรักษา และฟื้นฟูที่ดิน รวมทั้งพัฒนาให้เหมาะสมแก่การประกอบการเกษตรได้อย่างยั่งยืน ผลของการขยายตัวทางเศรษฐกิจในปัจจุบัน ทำให้มีการนำที่ดินที่เหมาะสมกับการเกษตรไปใช้เพื่อกิจกรรมอื่นๆ และปัญหาที่เริ่มจะสร้างความกังวลมากขึ้น คือ การกว้านซื้อที่ดินของชาวต่างประเทศหรือเป็นเจ้าของที่ดินแทนชาวต่างประเทศ ซึ่งอาจเกิดผลกระทบต่อความมั่นคงทางอาหารของประเทศ และความเป็นอยู่ของเกษตรกร

บริษัท ศูนย์วิจัยกสิกรไทย จำกัด เห็นด้วยกับการเร่งผลักดันร่างพระราชบัญญัติคุ้มครองพื้นที่เกษตรกรรม เนื่องจากปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายคุ้มครองพื้นที่เกษตรกรรมในลักษณะที่เป็นองค์รวม โดยเฉพาะที่ดินของเอกชน ดังนั้น เพื่อป้องกันมิให้เกษตรกรสูญเสียที่ดิน อันจะมีผลต่อความมั่นคงทางอาหารของประเทศ ตลอดจนเพื่อควบคุมการใช้ดินให้เกิดประโยชน์ด้านเกษตรกรรมอย่างเต็มที่ กระทรวงเกษตรฯจึงได้เร่งดำเนินการยกร่างพระราชบัญญัติคุ้มครองที่ดินคุ้มครองพื้นที่เกษตรกรรม

โดยแม้ว่าปัจจุบันมีการดำเนินการยกร่างเรียบร้อยแล้ว แต่ยังมีขั้นตอนการดำเนินการอีกระยะในการเสนอให้คณะรัฐมนตรี และรัฐสภาพิจารณา ดังนั้น ทางกระทรวงเกษตรฯจึงมีมาตรการในการแก้ปัญหาระยะสั้นโดยดำเนินการขอความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งจากการตรวจสอบพื้นที่ถือครองโดยการร่วมมือกับกรมสอบสวนคดีพิเศษไม่พบความผิดปกติของการถือครองที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม อย่างไรก็ตาม ยังคงมีความไม่ชัดเจนว่ากลุ่มนักลงทุนที่ถือครองอยู่จะเป็นตัวแทนหรือไม่ ขณะที่การผลักดันพระราชบัญญัติคุ้มครองพื้นที่เกษตรกรรมจะสามารถเน้นการตรวจสอบเกี่ยวกับตัวแทนหรือนอมินีได้อย่างชัดเจน

เนื่องจากมีการระบุชัดเจนถึงคำจำกัดความของคำว่าตัวแทน และมีการประกาศโซนนิ่งพื้นที่คุ้มครองเพื่อการทำการเกษตร รวมทั้งมีบทลงโทษที่ชัดเจนขึ้น นอกจากนี้ ในระหว่างนี้กระทรวงเกษตรฯได้ขอความร่วมมือเพิ่มเติมทั้งกรมที่ดิน กระทรวงมหาดไทย ในการตรวจสอบธุรกรรมเกี่ยวกับที่ดินเพื่อตรวจสอบความผิดปกติที่อาจจะโยงไปถึงการถือครองที่ดินในลักษณะของตัวแทน โดยเน้นเฉพาะพื้นที่เพื่อการเกษตร เพื่อป้องกันไว้ในระดับหนึ่งก่อนที่จะมีการประกาศพระราชบัญญัติคุ้มครองพื้นที่เกษตรกรรม ขณะที่กระทรวงพาณิชย์เองก็คาดว่าอยู่ระหว่างการดำเนินการพิจารณาปรับปรุงกฎหมายคนต่างด้าว เพื่อเป็นกรอบดูแลการดำเนินธุรกิจต่างๆของคนต่างชาติในประเทศไทย เพื่อให้การกำกับดูแลของภาครัฐในประเด็นนี้มีประสิทธิภาพมากขึ้นต่อไป

อย่างไรก็ตาม ประเด็นที่จะต้องติดตามต่อไป เมื่อร่างพระราชบัญญัตินี้ผ่านขั้นตอนต่างๆและประกาศเป็นกฎหมายแล้ว จุดเริ่มต้นสำคัญที่จะทำให้เกิดความหวังถึงความสำเร็จของการปกป้องพื้นที่เกษตรกรรม ก็คือ การกำหนดเขตคุ้มครองพื้นที่เกษตรกรรม หรือการกำหนดโซนนิ่งที่ถูกต้องและเหมาะสม